Przepisy liturgiczne przewidują, że sakrament małżeństwa może być udzielany poza Mszą świętą. Jednak zaleca się, aby rozpoczęcie drogi życia małżeńskiego i rodzinnego miało miejsce w ramach Mszy świętej. Eucharystia winna być w centrum życia małżeństwa i rodziny. W niej zawarta jest prawda o bezinteresownej i ofiarnej miłości, do której Bóg powołuje mężczyznę i kobietę.
Każda Msza święta rozpoczyna się obrzędami wstępnymi. Ich zadania określone są w dokumentach Kościoła w następujący sposób: “Obrzędy te zmierzają ku temu, by zgromadzeni wierni połączyli się we wspólnotę i przygotowali do odpowiedniego słuchania słowa Bożego i godnego sprawowania Eucharystii” (Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego – dalej skrót OWMR 24).
Jednym z przeżyć obrzędów wstępnych jest akt pokuty. Nawiązuje on do sakramentu chrztu, szczególnie gdy jest połączony z pokropieniem wodą święconą. Chrzest jest u początku naszego życia chrześcijańskiego. On otwiera człowiekowi dostęp do wszystkich sakramentów, także do sakramentu małżeństwa. Przymierze, które małżonkowie zawierają w tym sakramencie, zostało już w pewien sposób zapoczątkowane na chrzcie. Każdy sakrament jest bowiem udziałem w miłości Chrystusa i Kościoła.
Przeżywając obrzędy wstępne Mszy świętej i równocześnie wprowadzenie w liturgię sakramentu małżeństwa nawiązujemy więc do przyjętego wcześniej sakramentu chrztu. Same obrzędy obejmują: procesję wejścia połączoną ze śpiewem, znak krzyża, pozdrowienie i słowa powitania, akt pokutny i modlitwę zwaną “kolektą”.
“W ustalonym czasie, kapłan ubrany w albę, stułę i ornat koloru Mszy, którą się odprawia, wychodzi z ministrantami do drzwi kościoła i tam pozdrawia po chrześcijańsku narzeczonych, dając w ten sposób wy-raz, że Kościół uczestniczy w ich radości”.
Następnie odbywa się procesja do ołtarza, wówczas pierwsi idą ministranci, następnie kapłan, a za nim narzeczeni, którym towarzyszą, stosownie do miejscowych zwyczajów, przynajmniej rodzice i dwaj świadkowie. W tym czasie śpiewa się pieśń na wejście” (Obrzędy sakramentu małżeństwa – dalej skrót OM, 45-46).
lub
“W ustalonym czasie narzeczeni przybywają do kościoła i zajmują miejsca dla nich przygotowane. Kapłan ubrany w albę, stułę i ornat koloru Mszy, którą się odprawia, razem z ministrantami udaje się do ołtarza. W tym czasie śpiewa się pieśń na wejście” (OM 48).
Narzeczeni ustalają więc wcześniej z kapłanem, czy będzie miało miejsce przywitanie przy drzwiach kościoła. Jeżeli tak, to czekają ze świadkami przy wejściu, a wszyscy pozostali uczestnicy liturgii mogą czekać w kościele. Jeżeli nie ma przywitania przy drzwiach kościoła, wchodzą odpowiednio wcześniej, podchodzą do miejsc dla nich przeznaczonych i oczekują na rozpoczęcie Mszy świętej.
“Kapłan żegna się i pozdrawia obecnych, używając jednej z formuł zawartych w Mszale Rzymskim dla diecezji polskich. Następnie kapłan zwraca się do narzeczonych i zgromadzonych, aby ich wprowadzić do udziału w obrzędach. Może użyć jednej z podanych formuł, albo dokonać tego własnymi słowami” (OM 50-51).
Pierwsza formuła powitania:
Najmilsi, przybyliście do naszej świątyni, aby w obecności kapłana oraz wspólnoty Kościoła Chrystus Pan uświęcił i utwierdził waszą miłość. Chrystus uświęcił was już w sakramencie chrztu, a teraz błogosławi waszej miłości oraz umacnia was przez sakrament małżeństwa, abyście byli sobie zawsze wierni i umieli podjąć i wypełnić obowiązki małżeńskie. Razem z wami będziemy słuchać słowa Bożego i uczestniczyć w ofierze eucharystycznej, aby was wspierać naszymi modlitwami.
Druga formuła powitania:
Zgromadziliśmy się w kościele wokół N. i N., którzy dzisiaj chcą zawrzeć sakramentalny związek małżeński. W tym ważnym dla nich momencie życia otoczmy ich naszą miłością i naszymi modlitwami. Razem z nimi będziemy słuchać słowa Bożego i uczestniczyć w ofierze eucharystycznej, prosząc o obfite błogosławieństwo dla młodej pary.
Trzecia formuła powitania:
W imieniu wspólnoty parafialnej (chrześcijańskiej), do której na-leżą N. i N., serdecznie witam wszystkich przybyłych do tej świątyni, aby uczestniczyć w obrzędach sakramentu małżeństwa.
N. i N. pragną nie tylko, abyśmy byli tutaj obecni w uroczystej chwili, lecz chcą, abyśmy razem z nimi głęboko przeżyli tę ważną chwilę ich życia. Sami wybrali czytania, które usłyszymy, i modlitwy, które będziemy odmawiali.
Następuje akt pokuty. Spełnia on na początku Mszy świętej ważną rolę. Pozwala człowiekowi uświadomić sobie kim jest i przed Kim stoi. Wobec wielkości i świętości Boga człowiek uznaje swoją małość i grzeszność.
Akt pokuty może mieć różną formę. Jedną z nich jest kierowanie do Boga potrójnego wezwania wyrażającego dobroć Boga i przypominające-go Jego zbawcze dzieło. Wezwania wypowiada zazwyczaj kapłan. Jednak mogą być one wypowiadane lub śpiewane także przez odpowiednio przy-gotowanych świeckich. Oto propozycja:
Po akcie pokuty ma miejsce modlitwa zwana “kolektą”. Kapłan wzywa zgromadzonych słowami “Módlmy się” i wszyscy pozostają przez chwilę w ciszy. Potem kieruje do Boga modlitwę, w której wyraża charakter przeżywanej uroczystości i prosi Boga o wysłuchanie próśb zgromadzonych. Obrzędy małżeństwa przewidują kilka tekstów do wyboru. Każdy z nich mówi o sakramencie małżeństwa.
Modlitwa kończy się słowem “Amen”, które wyraża osobiste zaangażowanie każdego uczestnika w modlitwę. Poprzez “Amen” każdy modlący się czyni tą modlitwę swoją, niejako podpisuje się pod jej treścią.
Pierwsza forma:
Boże, Ty uświęciłeś związek małżeński przez tak wzniosły sakrament, że stał się obrazem mistycznego związku Chrystusa z Kościołem, spraw, aby ci nowożeńcy, którzy z wiarą przyjmują ten sakrament, przez całe życie urzeczywistniali to, co on wyraża. Przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje, Bóg przez wszystkie wieki wieków. Amen.
albo
Boże, Ty stworzyłeś mężczyznę i kobietę, aby stanowili jedno, złącz węzłem niepodzielnej miłości tych, którzy zawierają związek małżeński, udziel im daru płodnej miłości i uczyń ich jej świadkami. Przez naszego Pana… Amen.
Druga forma:
Wysłuchaj, Boże, nasze pokorne prośby i udziel tym nowożeńcom swojej łaski, aby zawierając małżeństwo przy Twoim ołtarzu, umocnili się we wzajemnej miłości. Przez naszego Pana… Amen.
Trzecia forma:
Wszechmogący Boże, spraw, aby Twoi słudzy, którzy mają się po-łączyć przez sakrament małżeństwa, wzrastali w wyznawanej wierze i obdarzyli Twój Kościół wierzącym potomstwem. Przez naszego Pana… Amen.
Po zakończeniu modlitwy (kolekty) wszyscy siadają. Rozpoczyna się liturgia słowa. Zanim dokona się obrzęd sakramentalny wszyscy zgromadzeni wsłuchują się w słowo Boga. Sakrament jest bowiem Jego tajemnicą. Może być zrozumiany tylko w świetle Jego słowa.
Chrystus przed odejściem z tego świata powiedział nam, że “Duch Święty wszystkiego nas nauczy” (por. J 14, 26) i “doprowadzi nas do całej prawdy” (J 16, 13). Chrześcijanin przyjmuje Go już w sakramencie chrztu, lecz w szczególny sposób w sakramencie bierzmowania. On rozdziela łaski i charyzmaty. On także jest źródłem wszelkiej miłości. Jeśli miłość człowieka jest czysta i prawdziwa, jest to znak obecności Ducha Świętego. W tym Duchu słuchamy słowa Bożego i przystępujemy do sakramentów świętych.
Należy dobrze przygotować czytania i śpiewy, wskazane przez liturgię Kościoła. Narzeczeni mogą poprosić konkretne osoby o odczytanie słowa Bożego i zaśpiewanie psalmu responsoryjnego oraz alleluja. Mogą także wybrać teksty Pisma Świętego, które w ich życiu odegrały szczególną rolę i poprosić, aby one były czytane w czasie ślubu.
Być może niektóre teksty odegrały w życiu narzeczonych szczególną rolę. Mogą więc oni poprosić kapłana, aby to właśnie słowo było odczyta-ne w czasie ślubu. Kapłan oczywiście ma możliwość wybrać inny tekst, jednak rzadko się zdarza, aby umotywowane życzenie narzeczonych nie zostało spełnione.
Obrzędy Małżeństwa przewidują następujące czytania w Mszy za nowożeńców (wybrać jedno lub dwa czytania przed Ewangelią oraz Ewangelię):
Czytania ze ST poza okresem wielkanocnym (w okresie wielkanocnym w liturgii nie czyta się Starego Testamentu)
Rdz 1, 26-28. 31a Stworzenie mężczyzny i kobiety
Rdz 2, 18-24 Ustanowienie małżeństwa
Rdz 24, 48-51. 58-67 Małżeństwo Izaaka i Rebeki
Tb 7, 9c-10. 11c-17 Małżeństwo Tobiasza
Tb 8, 4b-8 Modlitwa Tobiasza i Sary
Pnp 2, 8-10.14.16a; 8, 6-7a Miłość jest potężna jak śmierć
Syr 26, 1-4. 13-16 Dobra kobieta jest światłem domu
Jr 31, 31-32a. 33-34a Nowe przymierze Boga z ludźmi
W okresie wielkanocnym
Ap 19, 1.5-9a Gody Baranka i Kościoła
Czytania z NT
Rz 8, 31b-35. 37-39 Któż nas może odłączyć od miłości
Rz 12, 1-2. 9-18 Miłość żąda ofiary
1 Kor 6, 13c-15a. 17-20 Ciało jest przybytkiem Ducha Świętego
1 Kor 12, 31-13. 8a Pochwała prawdziwej miłości
Ef 5, 2a. 21-33 Tajemnica małżeństwa
Kol 3, 12-17 Życie w miłości i dziękczynieniu
1 P 3, 1-9 Jednomyślność i współczucie w rodzinie
1 J 3, 18-24 Miłujmy czynem i prawdą
1 J 4, 7-12 Bóg jest miłością
Ewangelie
Mt 5, 1-12a Szczęście według nauki Chrystusa
Mt 5, 13-16 Światło świata
Mt 7, 21. 24-29 Dom zbudowany na skale
Mt 19, 3-6 Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela
Mt 22, 35-40 Wielkie przykazanie miłości
Mk 10, 6-9 Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela
J 2, 1-11 Jezus i Maryja na weselu w Kanie Galilejskiej
J 15, 9-12 Wytrwajcie w mojej miłości
J 15, 12-16 Miłość na wzór Chrystusa
J 17, 20-26 Aby stanowili jedno
Przed rozpoczęciem liturgii słowa można (za zgodą kapłana) odczytać komentarz. Jego zadaniem jest wyraźniej uświadomić zgromadzonym, że w liturgii słowa przemawia do nas sam Bóg. My przyjmujemy Jego słowo i na nie odpowiadamy. Oto propozycje komentarzy (odczytuje je komentator lub komentatorka spoza prezbiterium).
I – Liturgia słowa to dialog Chrystusa Oblubieńca z Kościołem Oblubienicą. Chrystus mówi do wspólnoty, a wspólnota przyjmuje Jego słowa z wiarą i miłością. W ten dialog włączają się dzisiaj w szczególny sposób ci, którzy przyjmują sakrament małżeństwa. Przyjmijmy słowo Boga i okażmy mu posłuszeństwo wiary.
II – Rozpoczynamy liturgię słowa. Przemówi do nas Ten, który nas stworzył i który nas obdarza łaską sakramentalną. Przyjmijmy Jego słowo z wiarą i miłością.
Po Ewangelii kapłan wygłasza homilię. Przybliża uczestnikom liturgii odczytane słowo Boże i znaczenie przeżywanego obrzędu sakramentu małżeństwa.
Po homilii rozpoczyna się liturgia sakramentu małżeństwa. Narzecze-ni wchodzą w świat Boży. Wrócą z niego jako małżonkowie. Zostaną ogarnięci mocą z wysoka. Otrzymają szczególny udział w miłości Chrystusa i Kościoła. Sam Zbawiciel i Jego Kościół będą ich otaczać zawsze swoją troską i miłością.
Rozpoczynając tę część liturgii wszyscy wstają, a narzeczeni zbliżają się do ołtarza i stają przed kapłanem. Wobec niego wyrażają pragnienie zawarcia małżeństwa, modlą się wspólnie z wszystkimi o dar Ducha Świętego, wypowiadają słowa przysięgi małżeńskiej, przyjmują błogosławieństwo i nakładają sobie obrączki. Obrzęd kończy się modlitwą powszechną.
W obrzędach sakramentu małżeństwa i kapłaństwa przewidziany jest szczególny dialog. Stawiane przez biskupa lub kapłana pytania dotyczą gotowości przyjęcia sakramentu oraz podjęcia zadań, które z niego wynikają. Choć pytania wydają się być oczywiste, to jednak warto jest spokojnie rozważyć wcześniej, a w dniu ślubu wypowiadać z pełniejszym zrozumieniem.
Kapłan: N. i N. wysłuchaliście słowa Bożego i przypomnieliście sobie znaczenie ludzkiej miłości i małżeństwa. W imieniu Kościoła pytam was, jakie są wasze postanowienia.
N. i N., czy chcecie dobrowolnie i bez żadnego przymusu za-wrzeć związek małżeński?
Narzeczeni: Chcemy.
Kapłan: Czy chcecie wytrwać w tym związku w zdrowiu i chorobie, w dobrej i złej doli, aż do końca życia?
Narzeczeni: Chcemy.
Kapłan: Czy chcecie z miłością przyjąć i po katolicku wychować potomstwo, którym Bóg was obdarzy?
Narzeczeni: Chcemy.
Sprawując sakramenty Kościół zawsze wzywa Ojca, aby zesłał Du-cha Świętego. Ten Duch czyni nas dziećmi Bożymi w sakramencie chrztu, napełnia swoją łaską w sakramencie bierzmowania, konsekruje dar chleba i wina w czasie Eucharystii, jest posłany “na odpuszczenie grzechów” w sakramencie pokuty, uświęca ludzką chorobę w sakramencie namaszczenia chorych, wyciska sakramentalne znamię w sakramencie święceń. On, który jest jednością Ojca i Syna, jednoczy także męża i żonę. Katechizm Kościoła Katolickiego uczy, że modlitwa o dar Ducha Świętego jest “centrum każdej celebracji sakramentalnej” (KKK 1106). On jest “sprawcą cudownych dzieł Bożych, którymi są sakramenty Nowego Przymierza” (KKK 1091).
Narzeczeni powinni przed zawarciem małżeństwa często modlić się do Ducha Świętego, a w czasie śpiewu “O Stworzycielu, Duchu, przyjdź” modlić się całą mocą swojej wiary.
Kapłan: Prośmy Ducha Świętego, aby uświęcił ten związek i dał narzeczonym łaskę wytrwania. Niech ich miłość przez Niego umocniona, stanie się znakiem miłości Chrystusa i Kościoła.
Wszyscy stojąc śpiewają trzy zwrotki hymnu do Ducha Świętego:
O Stworzycielu, Duchu przyjdź.
Nawiedź dusz wiernych Tobie krąg,
Niebieską łaskę zesłać racz
Sercom, co dziełem są Twych rąk.
Pocieszycielem jesteś zwan
I najwyższego Boga dar.
Tyś namaszczeniem naszych dusz.
Zdrój żywy, miłość ognia żar.
Ty darzysz łaską siedemkroć,
Bo moc z prawicy Ojca masz.
Przez Boga obiecany nam,
Mową wzbogacasz język nasz.
Światłem rozjaśnij naszą myśl,
W serca nam miłość świętą wlej
I wątłą słabość naszych ciał
Pokrzep stałością mocy Twej.
Nieprzyjaciela odpędź w dal
I Twym pokojem obdarz wraz.
Niech w drodze za przewodem Twym
Miniemy zło, co kusi nas.
Daj nam przez Ciebie Ojca znać,
Daj, by i Syn poznany był,
I Ciebie, jedno tchnienie Dwóch,
Niech wyznajemy z wszystkich sił. Amen.
Po modlitwie do Ducha Świętego ma miejsce najważniejszy moment sakramentu małżeństwa. Kapłan zwraca się do narzeczonych, aby wypowiedzieli słowa przysięgi małżeńskiej:
Kapłan:
Skoro zamierzacie zawrzeć sakramentalny związek małżeński, po-dajcie sobie prawe dłonie i wobec Boga i Kościoła powtarzajcie za mną słowa przysięgi małżeńskiej.
Narzeczeni zwracają się do siebie i podają sobie prawe dłonie. Kapłan wiąże je końcem stuły.
Narzeczony powtarza za kapłanem:
JA, N., BIORĘ CIEBIE, N., ZA ŻONĘ I ŚLUBUJĘ CI MIŁOŚĆ, WIERNOŚĆ I UCZCIWOŚĆ MAŁŻEŃSKĄ ORAZ ŻE CIĘ NIE OPUSZCZĘ AŻ DO ŚMIERCI. TAK MI DOPOMÓŻ, PANIE BOŻE WSZECHMOGĄCY, W TRÓJCY JEDYNY I WSZYSCY ŚWIĘCI.
Następnie powtarza narzeczona:
JA, N., BIORĘ CIEBIE, N., ZA MĘŻA I ŚLUBUJĘ CI MIŁOŚĆ, WIERNOŚĆ I UCZCIWOŚĆ MAŁŻEŃSKĄ ORAZ ŻE CIĘ NIE OPUSZCZĘ AŻ DO ŚMIERCI. TAK MI DOPOMÓŻ, PANIE BOŻE WSZECHMOGĄCY, W TRÓJCY JEDYNY I WSZYSCY ŚWIĘCI.
Jeżeli narzeczeni nie mogą mówić, podpisują formułę wobec kapłana lub innymi znakami wyrażają zgodę na małżeństwo.
Po wypowiedzeniu słów przysięgi małżeńskiej, czyli po zawarciu sakramentu, kapłan potwierdza je i udziela nowożeńcom błogosławieństwa:
Kapłan:
“Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela” (Mt 19, 6). Małżeństwo przez was zawarte, ja powagą Kościoła katolickiego potwierdzam i błogosławię w imię Ojca i Syna, † i Ducha Świętego.
Wszyscy: Amen.
Kapłan usuwa stułę.
Następuje teraz błogosławienie obrączek oraz ich nałożenie. Ob-rączka jest znakiem zaślubin. Wyraża miłość i wierność.
Kapłan: Niech Bóg † pobłogosławi te obrączki, które macie sobie wzajemnie nałożyć jako znak miłości i wierności.
Wszyscy: Amen.
Kapłan kropi obrączki wodą święconą.
Kapłan: Na znak zawartego małżeństwa nałóżcie sobie obrączki.
Mąż nakłada na serdeczny palec żony obrączkę przeznaczoną dla niej, mówiąc:
N., przyjmij tę obrączkę, jako znak mojej miłości i wierności.
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
Także żona nakłada na serdeczny palec męża obrączkę przeznaczoną dla niego, mówiąc:
N., przyjmij tę obrączkę, jako znak mojej miłości i wierności.
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
Po nałożeniu obrączek nowożeńcy wracają na swoje miejsce. Na-stępuje modlitwa powszechna. Dokumenty Kościoła uczą, że w niej w szczególny sposób “lud, spełniając swój urząd kapłański, modli się za wszystkich ludzi” (OWMR 45).
Wskazane jest, aby wezwania tej modlitwy wypowiadało szerokie grono rodziny i przyjaciół nowożeńców. Wszyscy są wezwani do modlitwy w intencji nowożeńców, a także w innych intencjach Kościoła i świata. Należy zadbać o odpowiednio umieszczony mikrofon dla tych osób.
Poniżej podano propozycję wezwań modlitwy wiernych. Można wy-brać spośród nich lub ułożyć inne, bardziej odpowiadające okoliczności danego ślubu. Wezwań nie powinno być więcej niż sześć. Treść wezwań należy zawsze uzgodnić z kapłanem.
Kapłan:
Zgromadzeni w imię Jezusa Chrystusa, który uświęcił swoją obecnością wesele w Kanie Galilejskiej, wznieśmy nasze modlitwy do Boga, Ojca wszechmogącego.
Ojciec
Ojcze niebieski, Ty powołałeś wszystkich ludzi do miłości, a dziś złączyłeś świętym węzłem małżeńskim nasze dzieci, racz im błogosławić, aby ich miłość nigdy nie osłabła, a szczęście bycia ze sobą stale wzrastało. Ciebie prosimy.
Matka
Boże, Dawco życia, Ty w życiu Maryi i Józefa ukazałeś ludziom wzór miłości małżeńskiej i rodzicielskiej, spraw, aby ci nowożeńcy, wierni otrzymanej dziś łasce sakramentalnej, ukształtowali swoją rodzinę na wzór rodziny z Nazaretu. Ciebie prosimy.
Świadek
Boże nieskończony, Ty prowadzisz człowieka drogami prawdy i miłości, wejrzyj na wszystkich narzeczonych przygotowujących się do małżeństwa i spraw, aby ich pragnienie bycia razem na całe życie oparte było na dojrzałej wierze i miłości. Ciebie prosimy.
Dziecko
Boże, nasz Ojcze, Ty dałeś nam rodziców, którzy nas kochają i pro-wadzą nas do Ciebie, błogosław wszystkim mamusiom i tatusiom, aby byli szczęśliwi. Ciebie prosimy.
Przedstawiciel parafii
lub rodziny
Boże w Trójcy Świętej Jedyny, Ty jesteś jednością i pragniesz, aby ludzie żyli zjednoczeni w miłości, wejrzyj na Twój Kościół i spraw, aby wszystkie jego dzieci żyły jak jedna rodzina. Ciebie prosimy.
Kapłan:
Wszechmogący, wieczny Boże, wejrzyj łaskawie na nowych małżonków, którzy w Tobie pokładają nadzieję i udziel im swojej łaski, aby żyjąc w zgodzie i miłości, coraz ściślej jednoczyli się z Tobą. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.
“Odprawianie Mszy świętej, jako czynność Chrystusa i zorganizowanego hierarchicznie ludu Bożego stanowi ośrodek całego życia chrześcijańskiego tak Kościoła powszechnego, jak i lokalnego oraz poszczególnych wiernych. W Mszy bowiem osiąga punkt szczytowy zarówno działanie Boga uświęcające świat w Chrystusie, jak i kult, który ludzie składają Ojcu, uwielbiając Go przez Chrystusa, Syna Bożego. Ponadto w Mszy tak wspomina się w ciągu roku boskie tajemnice Odkupienia, że stają się one w pewien sposób obecne. Natomiast pozostałe czynności sakralne i wszystkie inne akty życia chrześcijańskiego wiążą się z Mszą, wypływają z niej i ku niej się kierują” (OWMR 1).
Z Eucharystią łączą się wszystkie akty życia chrześcijańskiego. Szczególnie należy podkreślić związek wszystkich sakramentów z Mszą świętą. Dlatego Kościół zaleca, aby sakrament małżeństwa był sprawo-wany podczas Mszy świętej. Eucharystia zawsze będzie odnawiać małżonków. Dobrze przeżyta będzie ich nieustannie zbliżać do Chrystusa i Kościoła oraz nawzajem do siebie.
Po modlitwie wiernych następuje obrzęd przygotowania darów. Wskazane jest, aby dary ofiarne były uroczyście przyniesione do ołtarza. Procesja z darami może być poprzedzona odpowiednim wprowadzeniem (komentarzem).
Propozycja komentarza
W Eucharystii Chrystus Oblubieniec zawiera i odnawia przymierze z Kościołem, swoją Oblubienicą. W to przeżycie włączają się w szczególny sposób małżonkowie, którzy oddając się sobie całkowicie uczestniczą w miłości Chrystusa i Kościoła. Procesja z darami przypomina o tej tajemnicy. Nowożeńcy (przynosząc dary chleba i wina) wyrażają swoje oddanie się Bogu i sobie nawzajem. Włączamy się w ich ofiarę śpiewając pieśń.
Procesja z darami
Do ołtarza przynosi się chleb i wino, które zostaną przemienione w Ciało i Krew Chrystusa. Wskazane jest, aby dary te przynieśli nowożeńcy (por. OM 33). Msza święta jest sprawowana w ich intencji. W ich intencji modli się cała wspólnota. Oni składają swoją życie Bogu. Mogą to wyrazić także poprzez przyniesienie chleba i wina. Podchodzą więc po modlitwie wiernych do stolika, na którym przygotowane są dary ofiarne i przynoszą je do ołtarza.
Modlitwa nad darami
Po przygotowaniu darów kapłan odmawia modlitwę nad darami. Modli się w niej o przyjęcie przez Boga darów, które człowiek Mu składa w ofierze oraz o pełne włączenie ofiary człowieka w ofiarę Chrystusa:
Pierwsza forma:
Panie, nasz Boże, przyjmij tę ofiarę, którą Ci składamy na po-twierdzenie świętego obrzędu małżeństwa, i otaczaj swoją opieką związek zawarty za Twoją sprawą. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Druga forma:
Wszechmogący Boże, przyjmij od nas dary, które z radością składamy i z ojcowską dobrocią strzeż małżonków związanych sakramentalnym węzłem. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Trzecia forma:
Przychyl się, Boże, ku naszym prośbom i przyjmij łaskawie dary, które składamy za wiernych Twoich złączonych świętym węzłem małżeństwa; niech ta sakramentalna Ofiara umocni ich we wzajemnej miłości i utrwali ich miłość ku Tobie. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Prefacja jest śpiewem dziękczynienia Bogu za dzieła, których dokonał dla ludzi i za dary, którymi ich ubogacił. Wśród tych dzieł i tych darów jest wielka łaska sakramentu małżeństwa.
I prefacja – Godność małżeństwa
Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne, abyśmy zawsze i wszędzie Tobie składali dziękczynienie, Panie, Ojcze święty, wszechmogący, wieczny Boże.
Ty łączysz związki małżeńskie słodkim jarzmem miłości i nierozerwalnym węzłem pokoju, aby czysta płodność świętych małżeństw służyła pomnażaniu Twoich przybranych dzieci. Twoja bowiem Opatrzność, Panie, i Twoja łaska w niewysłowiony sposób do tego pro-wadzi, że ludzie zrodzeni dla wzbogacenia świata, przez chrzest zostają odrodzeni i powiększają Twój Kościół, przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa.
Przez Niego z Aniołami i wszystkimi Świętymi głosimy Twoją chwałę, razem z nimi wołając:
II prefacja – Małżeństwo obrazem Nowego Przymierza
Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne, abyśmy zawsze i wszędzie Tobie składali dziękczynienie, Panie, Ojcze święty, wszechmogący, wieczny Boże, przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa.
Zawarłeś bowiem z Twoim ludem nowe przymierze, aby odkupiony przez misterium śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, w Nim otrzymał uczestnictwo w boskiej naturze i stał się współdziedzicem Jego chwały w niebie. Ty sprawiłeś, że związek małżeński mężczyzny i kobie-ty stał się znakiem hojnej łaski Chrystusa i jako sakrament wprowadza nas, ludzi, w niewysłowione plany Twojej zbawczej miłości.
Dlatego z Aniołami i wszystkimi Świętymi wysławiamy Ciebie, razem z nimi wołając:
III prefacja – Małżeństwo znakiem miłości Bożej
Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne, abyśmy zawsze i wszędzie Tobie składali dziękczynienie, Panie, Ojcze święty, wszechmogący, wieczny Boże.
Ty zechciałeś obdarzyć człowieka, stworzonego z Twej ojcowskiej dobroci, taką godnością, że w małżeńskiej wspólnocie życia utrwaliłeś prawdziwy obraz Twojej miłości. Z miłości bowiem stworzyłeś człowieka i ciągle go wzywasz, aby kierował się jej prawami, bo chcesz mu dać udział w Twojej wiecznej miłości. Święty sakrament małżeństwa, który jest znakiem Twego miłowania, uświęca wzajemną miłość ludzką; przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa.
Przez Niego z Aniołami i wszystkimi Świętymi głosimy Twoją chwałę, razem z nimi wołając.
Po “Ojcze nasz”, kapłan opuściwszy embolizm (“wybaw nas”), zwraca się do nowożeńców i odmawia nad nimi błogosławieństwo.
Pierwsza forma:
Drodzy bracia i siostry, pokornie prośmy Boga, aby zesłał swoje błogosławieństwo na tych małżonków złączonych świętym węzłem w Chrystusie i zjednoczył ich w prawdziwej miłości przez Sakrament Ciała i Krwi Chrystusa.
Wszyscy modlą się chwilę w milczeniu.
Boże, Ty swoją potęgą stworzyłeś wszystko z niczego i wprowadziłeś ład na początku wszechświata, a stworzywszy człowieka na Twoje podobieństwo, dałeś mężczyźnie kobietę, jako nieodłączną pomoc, aby we dwoje stanowili jedno ciało. Ty pouczyłeś nas, że tej jedności przez Ciebie ustanowionej nigdy nie wolno rozłączyć.
Wejrzyj z miłością na twoich wyznawców, którzy zawarli związek małżeński, a teraz proszą o Twoje błogosławieństwo. Ześlij na nich łaskę Ducha Świętego i napełnij ich serca Twoją miłością, aby trwali w wierności małżeńskiej.
Obdarz Twoją służebnicę N. łaską miłości i pokoju, naucz ją na-śladować święte niewiasty, których pochwałę głosi Pismo Święte. Niech jej mąż obdarza ją zaufaniem i uznając jej równość we wspólnym życiu i powołaniu do łaski, niech ją otacza szacunkiem i tak kocha, jak Chrystus umiłował swój Kościół.
Prosimy Cię, Boże, spraw, aby oboje wytrwali w wierze i postępowali według Twych przykazań. Niech wierni sobie, zachowują czystość obyczajów we wzajemnym współżyciu, a czerpiąc siły z Ewangelii, niech głoszą wszystkim Chrystusa. (Niech radują się dziećmi, którym przekażą życie, i będą dla nich dobrymi rodzicami, niech doczekają się wnuków). Spraw, aby szczęśliwie osiągnęli wiek sędziwy i kiedyś przeszli do życia błogosławionych w niebie. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Druga forma:
Módlmy się do Boga za tych zaślubionych, którzy zawierając związek małżeński, zbliżają się do ołtarza, aby posileni Ciałem i Krwią Chrystusa złączyli się na zawsze we wzajemnej miłości.
Ojcze święty, Ty, stwarzając człowieka na swój obraz i podobieństwo, powołałeś do istnienia mężczyznę i kobietę, aby jako mąż i żona, złączeni w jedno ciałem i duszą, spełniali w świecie swoje posłannictwo.
Prosimy Cię, Boże, ześlij swoje błogosławieństwo na tych nowo-żeńców N. i N. i wlej w ich serca moc Ducha Świętego. Spraw, Panie, aby żyjąc w tej sakramentalnej wspólnocie, którą dziś zapoczątkowali, obdarzali się wzajemnie miłością i świadcząc w ten sposób, że jesteś wśród nich obecny, stanowili jedno serce i jedną duszę. Udziel im też pomocy, Panie, aby dom, który zakładają, podtrzymywali wspólnym wysiłkiem (a swoje dzieci, wychowane w duchu Ewangelii, przygotowywali do wspólnoty z Tobą w niebie).
Błogosław Twej służebnicy, N., aby pełniąc zadania małżonki i matki, czystą miłością ożywiała swój dom, a zawsze życzliwa i dobra, była jego ozdobą. Błogosław też swemu słudze, N., niechaj dobrze wy-pełnia obowiązki wiernego męża i troskliwego ojca. Ojcze święty spraw, aby ci, którzy wobec Ciebie zawarli małżeństwo i pragną teraz przystąpić do Twego stołu, radowali się w wieczności udziałem w obiecanej im uczcie niebieskiej. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Trzecia forma:
Drodzy bracia i siostry, pokornie prośmy Boga o błogosławieństwo dla zaślubionych. Niech Bóg, który połączył ich sakramentem małżeństwa, udziela im swojej pomocy.
Ojcze Święty, Stwórco wszechświata, Ty stworzyłeś mężczyznę i kobietę na swoje podobieństwo i błogosławiłeś ich związkowi, pokornie błagamy Cię za tych, którzy dzisiaj łączą się węzłem małżeńskim.
Panie, niech twoje hojne błogosławieństwo zstąpi na tę nowo zaślubioną N. i na jej męża N., a moc Twojego Ducha Świętego niech rozpali ich serca, aby korzystając ze wzajemnego oddania się sobie w małżeństwie, wychowali dzieci i wzbogacili Kościół nowymi wyznawcami Chrystusa.
Niech sławią Ciebie w radości, niech szukają Cię w smutku, niechaj w trudach przynosi im radość Twoja ojcowska obecność i niech w każdej potrzebie doświadczają, że jesteś z nimi, aby im pomagać. Włączeni w świętą społeczność Kościoła niech do Ciebie zanoszą modlitwy, a wobec świata niech dają świadectwo o Tobie. Spraw, by szczęśliwie osiągnęli wiek sędziwy, a w wieczności cieszyli się pełnią szczęścia razem z gro-nem przyjaciół, które ich otacza. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Czwarta forma:
Prośmy o błogosławieństwo Boże dla tych nowożeńców, aby umocnieni łaską sakramentu małżeństwa, żyli w prawdziwej miłości.
Boże, Ojcze wszechmogący, Ty z miłości stworzyłeś naszych prarodziców Adama i Ewę i błogosławiłeś im; błogosław tym nowożeńcom N. i N., aby wiernie pełnili Twoją wolę.
Boże, Synu Jednorodzony, Jezu Chryste, Ty wydałeś siebie za Kościół, Twoją Oblubienicę, błogosław tym nowożeńcom i spraw, aby na-śladowali Twoją ofiarną miłość.
Duchu Święty, Boże, Ty napełniasz serca wiernych, błogosław tym nowożeńcom i zapal w nich ogień prawdziwej miłości. Miłości, która jest cierpliwa i łaskawa, nie zazdrości, nie szuka uznania; nie unosi się gniewem, nie pamięta złego; która wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję i wszystko przetrzyma.
Spraw, Boże, aby ci nowożeńcy nieustannie wzrastali w miłości ku Tobie i świadczyli miłość wszystkim, którzy ich otaczają. Niech po długim i pełnym zasług życiu na ziemi (razem ze swoimi dziećmi) dojdą do radości życia wiecznego. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Po błogosławieństwie i modlitwie o pokój, następuje przekazanie sobie znaku pokoju. Kapłan może przekazać znak pokoju nowym małżonkom. Oni zaś przekazują sobie pocałunek pokoju, a następnie podchodzą do swoich rodziców i świadków, i im przekazują znak pokoju. Również inni uczestnicy liturgii mogą podejść do siebie nawzajem i przekazać sobie znak pokoju.
Nowo zaślubieni mogą przyjąć Komunię świętą pod obiema postaciami (OM 38). Po przyjęciu Komunii świętej wskazana jest chwila ciszy, w czasie której każdy modli się indywidualnie, a następnie wszyscy śpiewają pieśń uwielbienia.
Następuje modlitwa po Komunii świętej odmawiana przez kapłana:
Pierwsza forma:
Wszechmogący Boże, mocą tej ofiary, podtrzymuj z ojcowską dobrocią związek, który ustanowiłeś w swojej opatrzności. Niech ci nowo-żeńcy przez Ciebie złączeni świętym węzłem (i posileni jednym Chlebem i z jednego kielicha), żyją zgodnie, wierni jednej miłości. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Druga forma:
Posileni przy Twoim stole prosimy Cię, Boże, aby ci nowożeńcy złączeni przez sakrament małżeństwa, wiernie trwali przy Tobie i głosili ludziom Twoje imię. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Trzecia forma:
Wszechmogący Boże, spraw, aby w nowo zaślubionych wzrastała moc przyjętego sakramentu, a nam wszystkim pozwól dostąpić owoców złożonej przez nas ofiary. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Przed udzieleniem błogosławieństwa i rozesłaniem kapłan zazwyczaj kieruje jeszcze kilka słów życzeń pod adresem nowożeńców.
Końcowe błogosławieństwo ma najczęściej formę uroczystą. Kapłan modli się w nim o duchowe dary dla nowożeńców.
Pierwsza forma:
Kapłan: Bóg Ojciec niech was zachowa w miłości wzajemnej i zgodzie, aby pokój Chrystusowy w was zamieszkał i stale przebywał w waszym domu.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Bądźcie szczęśliwi jako rodzice i ciesząc się życzliwością przyjaciół, żyjcie z ludźmi w prawdziwym pokoju.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Wśród świata bądźcie świadkami, że Bóg jest miłością, aby stroskani i ubodzy, doznawszy waszej pomocy, przyjęli was kiedyś z wdzięcznością do wiekuistego domu Boga.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Was wszystkich, tutaj zgromadzonych, niech błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, † i Duch Święty.
Wszyscy: Amen.
Druga forma
Kapłan: Bóg Ojciec wszechmogący, niech was napełni swoją radością i błogosławi wam i waszym dzieciom.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Jednorodzony Syn Boży niech was wspomaga w dniach pomyślności i w chwilach doświadczeń.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Duch Święty niech zawsze udziela waszym sercom swojej miłości.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Was wszystkich, tutaj zgromadzonych, niech błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, † i Duch Święty.
Wszyscy: Amen.
Trzecia forma:
Kapłan: Pan Jezus, który zaszczycił swoją obecnością wesele w Kanie Galilejskiej niech wam i waszym bliskim udzieli swojego błogosławieństwa.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Chrystus, który wydał się całkowicie za swój Kościół niech nieustannie napełnia wasze serca swoją miłością.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Pan Jezus niech was umocni, abyście byli świadkami wiary w Jego zmartwychwstanie i z radością oczekiwali szczęścia wiecznego.
Wszyscy: Amen.
Kapłan: Was wszystkich, tutaj zgromadzonych, niech błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, † i Duch Święty.
Wszyscy: Amen.
Następuje pieśń rozesłania. Po jej zakończeniu można jeszcze chwilę pozostać na modlitwie. W niektórych parafiach jest zwyczaj przechodzenie po Mszy świętej przed obraz Matki Bożej (jeżeli nie ma go w głównym ołtarzu), gdzie nowo zaślubieni modlą się chwilę. Potem wychodzą z kościoła.
Przygotowanie liturgii sakramentu małżeństwa może się dokonać w różny sposób. Jedną z dróg jest przeżycie tzw. Kręgu liturgicznego. Gromadzi się na nim grono najbardziej zaangażowanych osób, a więc przy-najmniej narzeczeni i świadkowie pod kierunkiem kapłana lub osoby przez niego wskazanej. W czasie Kręgu następuje odczytanie tekstów czytań i modlitw, które zostały wybrane na liturgię, rozmowa na temat ich rozumienia i odniesienia do życia oraz omówienie szczegółów dotyczących posług liturgicznych.
Śpiewy w czasie liturgii sakramentu małżeństwa są zazwyczaj dosyć poważnym problemem. Często bowiem pojawiają się skrajności, np. wszystko śpiewa chór lub schola, wszystko śpiewa organista, a ludzie mil-czą. Jedną z pomocy, która w sposób istotny może wpłynąć na zaangażowanie uczestników liturgii jest wydrukowanie na kartce tekstów pieśni i rozłożenie ich na ławkach w kościele.
Ślub jest dla wszystkich wielkim przeżyciem. Zdarza się więc tak, że zarówno narzeczeni jak i inni uczestnicy liturgii zapominają lub nie wiedzą, jaką postawę należy przyjąć w danej części uroczystości. Warto więc o tym pomyśleć wcześniej.
Wierni stoją:
a. od wejścia kapłana do kolekty włącznie;
b. podczas śpiewu przed Ewangelią, w czasie Ewangelii i modlitwy
powszechnej;
c. w czasie samego obrzędu zawarcia małżeństwa;
d. od wezwania: Módlcie się, aby… aż do: Baranku Boży, z wyjątkiem modlitwy epikletycznej i słów przeistoczenia;
e. w czasie modlitwy po Komunii i zakończenia Mszy świętej.
Wierni mogą siedzieć:
a. w czasie czytań i psalmu responsoryjnego;
b. w czasie homilii;
c. w czasie przygotowań darów;
d. w czasie rozdzielania Komunii świętej i milczenia po Komunii św.
Wierni klęczą:
a. w czasie modlitwy epikletycznej i przeistoczenia;
b. na słowa: Oto Baranek Boży; Panie, nie jestem godzien;
c. w czasie przyjmowania Komunii świętej, jeżeli okoliczności na to
pozwalają.
W czasie udzielania sakramentu małżeństwa zazwyczaj są obecni kamerzyści i fotografowie. Jest to zrozumiałe i korzystne. Jednak przy złej postawie podejmujących tę posługę powaga i modlitewny nastrój uroczystości mogą zostać poważnie zakłócone. Dlatego narzeczeni prosząc kogoś o fotografowanie czy filmowanie powinni zapytać, czy osoba ta ma upoważnienie do spełniania takiej funkcji w czasie liturgii. W diecezjach organizowane są kursy przygotowujące kamerzystów i fotografów do takiej posługi. Tylko osoby odpowiednio do tego przygotowane mogą fotografować lub filmować liturgiczne uroczystości.
Pan Jezus uczył nas: “Cóż pomoże człowiekowi, choćby cały świat zyskał, a na duszy swojej szkodę poniósł?” (Mt 16, 26). Niewątpliwie dobry film i zdjęcia to coś ważnego, jednak nie za cenę rozproszeń podczas ślubu i oddalenia myśli od Chrystusa, czyli “szkody dla duszy”.
